Z archiwum fundacji:
PROJEKT „KUNSZT RZESZOWSKIEJ FOTOGRAFII”
Koordynatorzy projektu: Ilona Dusza Kowalska i Monika Rejewska-Mądrzyk
Dziedzictwo kulturowe to zbiór materialnych i niematerialnych wartości odziedziczonych po naszych przodkach, które są kluczowym elementem kształtującym tożsamość społeczną i stanowią fundament, na którym oparto wartość wspólnoty. Celem Fundacji Wspierającej Rozwój Kultury „Aparat Caffe” była ochrona przed zapomnieniem tradycji rzeszowskiego rzemiosła fotograficznego. Pielęgnowanie i odkrywanie dziedzictwa sprzyja wzmacnianiu więzi społecznych, co stanowi swoiste spoiwo łączące dawne czasy z teraźniejszością. Dlatego też, Fundacja we współpracy z Muzeum Okręgowym w Rzeszowie, Muzeum Etnograficznym w Rzeszowie, Galerią Fotografii Miasta Rzeszowa, Rzeszowskim Stowarzyszeniem Fotograficznym, Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną w Rzeszowie, Fundacją Rzeszowską oraz Małym Objazdowym Muzeum Fotograficznym z Poznania podjęła inicjatywę pod nazwą „Kunszt Rzeszowskiej Fotografii”.
Troska o materialne i niematerialne dziedzictwo fotograficzne jest misją Fundacji Aparat Caffe. W zgodzie z tą ideą, w listopadzie 2017 roku założyliśmy Atelier Aparat Caffe, w którym prezentujemy wystawy tematyczne dotyczące materialnego dziedzictwa fotograficznego, składającego się z około 8 tysięcy eksponatów. Wśród nich znajdują się aparaty fotograficzne wraz z akcesoriami, stare zdjęcia, szklane klisze, specjalistyczne czasopisma i książki. Podczas wielu rozmów z odwiedzającymi Atelier zauważyliśmy, że klasyczna sztuka fotografii to złożony, wieloetapowy proces, w którym najważniejszą rolę odgrywa wiedza, umiejętności i estetyka fotografa wykonującego poszczególne etapy. To właśnie te elementy stanowią o pięknie finalnego produktu, czyli odbitki fotograficznej. Materialne dziedzictwo, jakim są eksponaty, można stosunkowo łatwo zabezpieczyć, ale co robić w przypadku znajomości warsztatu fotograficznego? Mając świadomość braku specjalistów w tej dziedzinie, postanowiliśmy zachować dla teraźniejszych i przyszłych pokoleń, które głównie otacza świat fotografii cyfrowej, tajniki kunsztu pracy klasycznego fotografa. W ramach inicjatywy „Kunszt Rzeszowskiej Fotografii”, dofinansowanej przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w ramach programu „Wspólnie dla dziedzictwa”, skupiamy się na tradycyjnym rzeszowskim rzemiośle fotograficznym. Wiedza, umiejętności i wspomnienia klasycznych fotografów stanowią dla nas niematerialne dziedzictwo kulturowe, którego dokumentacja umożliwiła nam odtworzenie klasycznych technik i promowanie ich, przyczyniając się do wzrostu wiedzy na temat lokalnej historii, która kształtuje naszą regionalną tożsamość.
Projekt „Kunszt rzeszowskiej fotografii” prowadzony przez Fundację Aparat Caffe otrzymał wsparcie finansowe w ramach programu „Wspólnie dla dziedzictwa” Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
PROGRAM PROJEKTU
- Nagrania dźwiękowe i wideo z rzemieślnikami z Rzeszowa, specjalizującymi się w klasycznej fotografii.
W okresie od lipca do października 2018 roku w ramach projektu przeprowadzono badania dotyczące rzemiosła fotograficznego w Rzeszowie. Praca badawcza polegała na dokumentowaniu tej dziedziny poprzez przeprowadzanie wywiadów w formie dźwiękowej i wideo z wolontariuszami, którzy byli dawnymi pracownikami zakładów fotograficznych funkcjonujących w Rzeszowie. Zapisane wspomnienia pracowników obejmowały wszystkie aspekty pracy w tradycyjnych zakładach fotograficznych – od przyjmowania klientów przez cały proces technologiczny aż do wydawania gotowych zdjęć. Opowiedziane historie są cennym źródłem wiedzy technicznej, ale także wzbogacają się o opowieści o interesujących sytuacjach, które miały miejsce podczas codziennej pracy fotografa. - Spotkania badawcze
Projekty badawcze dotyczące lokalnego dziedzictwa kulturowego obejmowały również inne instytucje kulturalne w Rzeszowie, takie jak Muzeum Okręgowe, Muzeum Etnograficzne, Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną, Galerię Fotografii Miasta Rzeszowa, Rzeszowskie Stowarzyszenie Fotograficzne oraz Fundację Rzeszowską. Ta liczna współpraca doprowadziła do powstania grupy badawczej, a wspólna realizacja stworzyła przestrzeń otwartej współpracy i wymiany doświadczeń. Dzięki zorganizowanym spotkaniom przedstawiciele wymienionych organizacji kulturalnych mogli zapoznać się z rzemieślnikami fotografii tradycyjnej i mieli możliwość zdobycia specjalistycznej wiedzy i umiejętności, co znacząco wzmocniło siłę oddziaływania inicjatywy. - Warsztaty, na których będą omawiane historyczne techniki fotograficzne.
Ważnym celem projektu było autentyczne zwiększenie umiejętności badaczy i uczestników w obszarze wykorzystania fotograficznych technik historycznych. Ta koncepcja została zrealizowana przez pasjonatów, animatorów kultury i edukatorów z regionu rzeszowskiego, którzy przeprowadzili program warsztatowy, obejmujący techniki fotografii srebrowej, fotografowania dużym formatem i ambrotypii. Podczas pięciodniowego kursu uczestnicy zdobyli interdyscyplinarną wiedzę na temat całego procesu technologicznego tych technik, co pozwoliło im na wierną reprodukcję poszczególnych etapów pracy dawnych fotografów. - „100 Portretów Cyjanotypowych na stulecie odzyskania Niepodległości przez Polskę” przy okazji Europejskich Dni Dziedzictwa 2018.
9 września 2018 roku, w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2018, odbyły się warsztaty fotograficzne pod tytułem „100 Cyjanoportretów na 100-lecie odzyskania przez Polskę Niepodległości” w Atelier Aparat Caffe, w których uczestniczyli mieszkańcy Rzeszowa i okolic. Ponad 100 osób miało możliwość przenieść się w czasie i poczuć klimat tamtych dni, kiedy Polska odzyskała niepodległość, dzięki stylizacji (ubrania, kapelusze, bibeloty) oraz scenografii studia fotograficznego. Kolejnym etapem warsztatów było odpowiedzenie na pytanie: „jak na papierze, oświetlanym promieniami słońca, pojawia się obraz – portret i dlaczego jest w odcieniach błękitu?”. Po szczegółowym omówieniu kolejnych kroków procesu tworzenia cyjanotypowego odbitki, przystąpiono do części praktycznej. Pracę rozpoczęto od fotografowania uczestników, aby uzyskać negatyw – niezbędny element do dalszych procesów fotograficznych. Następnie w ciemni boksie nakładano negatyw na wcześniej przygotowany, światłoczuły papier żelazowy. Tak przygotowane kopie były następnie wystawiane przez uczestników na pełne słońce, podlegając procesowi naświetlania. Kolejnym krokiem było zanurzenie naświetlonego papieru w wodzie w kuwecie i obserwowanie magicznego momentu tworzenia się pozytywnego obrazu z ich portretów. Po kilku etapach płukania i suszenia, uczestnicy warsztatów zabierali ze sobą do domu piękne, błękitne fotografie. - Opublikowano książkę o tytule „Sztuka Rzeszowskiej Fotografii”.
Na podstawie spotkań, nagrania z historycznymi świadkami, warsztatów i własnej pracy badawczej, opracowano ilustrowaną publikację pod tytułem „Kunszt Rzeszowskiej Fotografii” pod nadzorem Muzeum Okręgowego w Rzeszowie (red. Rafał Kocoł – Kierownik Działu Historycznego). Publikacja zawiera opis wyników projektu, artykuły historyczno-badawcze, archiwalne i współczesne ilustracje, które opisują rzeszowskie tradycje fotograficzne oraz plan zajęć edukacyjnych. - Uroczyste zakończenie projektu odbyło się podczas obchodów 168. rocznicy urodzin Edwarda Janusza.
Oficjalnym zwieńczeniem projektu było uroczyste spotkanie podsumowujące pod tytułem „Obchody 168. rocznicy urodzin Edwarda Janusza” (fotografa i dokumentalisty z przełomu XIX i XX wieku), które odbyło się 19.10.2018. Podczas spotkania miała miejsce premiera publikacji oraz pokaz materiałów filmowych, które powstały w wyniku zebrania dokumentacji filmowo-fotograficznej i nagrania relacji świadków historii. Otwarte spotkanie było dedykowane wszystkim uczestnikom, wolontariuszom, mediom oraz przedstawicielom środowiska kultury i edukacji regionalnej. Specjalnym gościem była Pani Elżbieta Kaliszewska – artystka fotografik i prawnuczka E. Janusza, Pani Irena Elgas-Markiewicz – fotograf i wnuczka E. Janusza, a także autorzy publikacji i Dawcy Pamięci. Po spotkaniu rozpoczęto dystrybucję publikacji do szkół, bibliotek, instytucji kultury, mediów oraz udostępnienie jej elektronicznej wersji na stronie www.aparatcaffe.pl wraz z materiałami audio-wideo.
tagi: stare fotografie rzeszowa, warsztaty fotograficzne rzeszów, szkoła fotografii rzeszów, kurs fotografii w rzeszowie, kurs fotograficzny rzeszów ,kursy fotograficzne rzeszów, galeria fotografii rzeszów, kurs fotografii rzeszów